Uitgaan & Cultuur
Twee opvallende stoeptegels die komend weekend weer een rol spelen bij traditierijke Denekampse paasgebruiken...
DENEKAMP - Het gebeurt ongetwijfeld dat zo nu en dan een voetganger in de Wilhelminastraat of in de Brinkstraat zich afvraagt wat de betekenis is van die ene aparte grote stoeptegel in beide straten. Een tegel met een ton erop afgebeeld in de Wilhelminastraat en een tegel met daarop een witte bijl in de Brinkstraat. Zijn het soms een soort ‘monumentjes’, maar in het kader waarvan dan? Ja, zo zou je ze kunnen noemen en gelukkig, hopelijk kent toch menige dorper ze als zodanig ook. Je zou ze ‘paasgebruik-monumentjes’ kunnen noemen. De tegels hebben namelijk wel degelijk iets te maken met de Denekampse paasgebruiken, al zijn ze pas sinds 2018 (Brinkstraat) daarbij betrokken.
Een heel lange paastraditie dus met een ‘injectie’ van deze nieuwere tijd. Een aanpassing, noodzakelijk geworden door veranderde omstandigheden. In het jubileumboek ‘Ik bin’n Judas van ’n doarp’ (2009) wordt daar ook op geduid. Citaat: ‘Over het algemeen kan gesteld worden dat de paasgebruiken door de jaren heen niet zijn gewijzigd. Aanpassingen waren er natuurlijk wel. Denk maar aan de plek, de Zandkuil... Nog niet zo lang geleden moest men uitwijken naar het Goor aan de overkant. En zo zijn er meer veranderingen geweest...’ De aangehaalde stoeptegels behoren daartoe.
Startpunt poaskeerls Brinkbuurt
In een DV-editie van maart 2018 wordt daar aandacht aan besteed onder de kop: ‘Markant vertrekpunt Poaskeerls Brinkbuurt nu ‘Paasmonument’. Het betrof de onthulling in de Brinkstraat van een grote, zwarte straattegel met daarop afgebeeld een witte bijl. Die tegel is geplaatst voor de zijgevel van de Woonzorgvoorziening Amaliahof van Aveleijn op de plaats waar zich voor de bouw van de woonvoorziening de ingang naar de vroegere werkplaats van Aannemer Wintels bevond. Bij deze aannemer kwamen altijd de ‘poaskeerls’ van de Brinkbuurt bijeen om vandaar met medeneming van een bijl uit de werkplaats zingend naar het plein voor de kerk te lopen. In hun midden ‘een Wintels’, de ‘keerl’ die de boom op het Singraven elk jaar kapt. Een familietraditie dus ook. Op het plein (nu Nicolaasplein) kwamen de Brink-mannen dan samen met de daar dan vanuit de Wilhelminastraat gearriveerde poaskeerls van de Kulbuurt. Deze twee groepen vormen nog altijd de ‘harde kern’ van het paasstaakslepen. Eén van de westkant en één van de oostkant van het dorp, al is die scheiding in de loop van de jaren door het vele bouwen en veranderde verkeersstromen in het centrum vervaagd.
Kulbuurt: Dan wij ook zo’n stoeptegel
Na de onthulling van de stoeptegel in de Brinkstraat werd in 2022 een dergelijke tegel onthuld bij het vertrekpunt van de poaskeerls van Kulbuurt in de Wilhelminastraat. Dat was overigens altijd al voor het bekende ‘Teup’nhoes’ en daar ligt nu dan die stoeptegel met een tonafbeelding. De onthulling werd verricht door ‘’n Teup’n’, namelijk Henk Oude Elferink. Dit oudste pand van Denekamp wordt overigens, ondanks de naam er van, niet bewoond door ‘een Teup’n’, zoals de Oude Elferinks vaak genoemd worden. De familie Oude Elferink is echter altijd (‘ sinds mensenheugenis’) zeer nauw betrokken bij vooral het gebeuren op de ‘poasbult’ en dan met name bij het bevestigen van de ton in de top van de staak en vooral het aansteken daarvan. Vandaar een ton als afbeelding op deze tegel. Het komend weekend zijn beide amper vijf jaar oude stoeptegels dus op die manier weer betrokken bij de traditierijke Denekampse paasgebruiken met Judas en Iskariot als de ‘veurgangers’. In de vorige DV -editie werden Stef en Huub reeds voorgesteld die afgelopen palmzondag al hun eerste ‘optreden’ hadden via het eiergadder’n met de schooljeugd. N.B. In genoemd artikel werd vermeld dat pastoor Heuven in 2009 zou zijn overleden, dat was echter veel recenter, namelijk 2019!
Ieder nu z’n ‘paasmonument’
Beide groepen poaskeerls, met ieder nu een eigen paassymbool/paasmonumentje, gaan paaszondag samen met een vaste, ook nu weer enorme, groep ‘volgers’ en met Judas en Iskariot als ‘veurgangers’ al meer dan een eeuw op naar ’t Singraven voor het halen van de staak en het daarna slepen ervan naar in eerste instantie het Nicolaasplein. Daar kan men in de Nicolaaskerk dan het feestelijke paaslof bijwonen en uiteraard in de horecabedrijven wat (?) gaan drinken. Na het paaslof wordt de staak verder gesleept naar de ‘poasbult’, daar van een ton met brandbare inhoud voorzien en overeind gezet. Het publiek wordt vervolgens de mogelijkheid geboden staak of tonringen te kopen. Altijd een aparte happening. Maar eerst zaterdag ‘houthalen’... Maar eerst gaan Judas en Iskariot zaterdag a.s. met ongetwijfeld weer een grote schare oudere volgelingen op trekkers naar, dit jaar weer, het Lutterzand om daar het ‘hout’ te halen voor het paasvuur. De terugweg met al het hout op platte wagens richting ’t Goor heeft ook op het Nicolaasplein een populaire tussenstop, waarbij de omringende horecabedrijven wel weer flink vol zullen lopen. Daarna is er dan natuurlijk nog de voortzetting van dit paaszaterdag-programma: het afleveren van het hout op ’t Goor, waar zondagavond dan de paasstaak met de ton bijkomen en de afronding van deze editie van de Denekampse paasgebruiken volgt met het ontsteken van ton en paasbult, het paasvuur 2024!
Tekst/foto’s: PBJ
