Paasgebruiken Denekamp werden ook in oorlogsjaren ‘in ere gehouden’

*Krant 1907 over paasgebruiken Denekamp: ‘…eigenaardige feestelijkheden’

Hoe lang Denekamp al haar paasgebruiken kent is niet helemaal meer te achterhalen. In het al vaker door ondergetekende aangehaalde prachtige boekwerk ‘Ik bin ’n Judas van ’n doarp’  (2009) In dit boek  wordt een Ten Breul in 1894 als de eerste Judas  genoemd. Verder schrijft  de inmiddels overleden echte ‘Heemkunde-historicus’ Jos Knippers daarover onder meer: ‘De paasgebruiken in Denekamp  zullen waarschijnlijk rond de jaarwisseling van de 19^e naar de 20^e eeuw niet veel anders zijn geweest dan in de decennia daarvoor…..’ en even verder : ‘Een krant van 8 april 1907 meent te weten, dat eeuwen geleden Denekamp ook al soortgelijke paasgebruiken had. Ondanks die lange traditie werden ze toch ‘eigenaardig’ genoemd’. Citaat uit die krant van 8 april uit 1907: ‘De eigenaardige feestelijkheden die voor eeuwen heen hier op tweeden Paaschdag gehouden worden en telkens talrijke belangstellenden ook van verre trekken, zijn dit jaar door den fotograaf op de plaat gebracht en zullen eerlang op ansichtkaarten en in de Gids voor Denekamp in beeld te zien zijn….’. Dus wel als ‘feestelijkheden op de ‘Tweede Paaschdag’ gekenschetst, maar duidelijk blijkt ook dat onze Denekampse paasgebruiken al heel lang bestaan. Ze hebben de laatste wereldoorlog overleefd.  

Ook tijdens de oorlogsjaren paasgebruiken, maar ‘enigszins afwijkend gevierd’ 

Dat gegeven kan de vraag opwerpen of die paasgebruiken ook in de laatste oorlog werden georganiseerd. Een vraag met name nu , nu er ook in Denekamp eveneens veel aandacht is voor het feit, dat ons land 80 jaar geleden bevrijd werd. Juist ‘op 2^e Paasdag rolden de bevrijders Denekamp binnen’, aldus een citaat uit het boek ‘Kiek Denekamp’.. De Werkgroep Herdenken van de Stichting Heemkunde Denekamp is onder de titel ‘Doarpers over Vrijheid’ zelfs gekomen met een speciale uitgave. Ze haakt daarmee aan bij de nationale herdenking onder het motto ’80 Jaar Vrijheid’. Of en dan op elke manier die paasgebruiken in de oorlog werden georganiseerd  schrijft de hiervoor reeds aangehaalde Jos Knippers o.m.: ‘Ook de bevolking van Denekamp ontkwam daaraan (de bezettingstijd,pbj) in die jaren niet. Duidelijk zal zijn dat de situatie , waarin men leefde, ook enigszins doorwerkte op de jaarlijkse paasgebruiken. Toch werden, met uitzondering van het bevrijdingsjaar 1945, de paasgebruiken in ere gehouden. Het werd wel enigszins afwijkend gevierd als gebruikelijk was, waarbij bijvoorbeeld het tijdstip van ontsteken van het paasvuur op Eerste Paasdag in 1941 niet ’s avonds maar in de namiddag plaatsvond…..’  Meer over de paasgebruiken in oorlogstijd is onder de titel ‘1940-1945: Pasen in oorlogstijd’ te lezen in eerder aangehaald boek ‘Ik bin ’n Judas van ’n doarp’. 

*En dan nu ‘houthalen’, paasstaak slepen’ en paasvuur…..

Terug naar die van het komend weekend, dus ruim 80 jaar na het voorgaande, terug naar de agenda van Judas Huub en Iskariot Sven. Zij gaan zaterdag a.s. dus ‘houthalen ‘ met als vertrekpunt het Nicolaasplein en dat is dan als altijd om 13.00 uur. Het ‘hout’ gaat verzameld worden op het landgoed Singraven en dan met hulp van vast weer een grote groep enthousiastelingen op platte wagens en getrokken door trekkers. Judas: “Wij vragen om rustig te rijden, geen alcohol op de wagens mee te nemen en te nuttigen en de deelname is op eigen risico.!” Na terugkomst in het dorp een grote pauze op het Nicolaasplein , waarbij de bierkranen van de omringende horecagelegenheden ongetwijfeld non-stop open staan. De grootste publiekstrekker zal zonder twijfel het paasstaak slepen zijn. Zondag, 1^e paasdag , verzamelen zich tegen 13.00 uur de beide traditionele groepen  ‘paaskerels’ van de Brink en de Kulbuurt eveneens op het Nicolaasplein. Ze verzamelen zich evenwel als groep reeds vooraf ieder  bij de unieke stoeptegel in de eigen buurt. Aan het waarom en hoe daarvan  besteedden we voorgaande jaren  al ruim aandacht. Twee bijzondere stoeptegels. In de Brinkstraat (sinds 2018) met een bijl erop als symbool van de buurt die de boomhakkers (van de staak) altijd levert. In de Wilhelminastraat voor het ‘Teupenhoes’ ligt de tegel er sinds enige jaren later met daarop een ton als symbool voor de buurt die altijd de ton aan de staak plaatst. Beide partijen trekken dan vergezeld van zeer veel belangstellenden ieder jaar weer naar Huis Singraven. Daar wordt dan aan de voorzitter van het Singraven-bestuur (de Stichting Edwina Van Heek ) gevraagd of ze weer een boom mogen hakken die gaat dienen als staak bij het paasvuur. Die boom wordt dan vervolgens naar het dorp gesleept door een enorme stoet. Na aankomst op het Nicolaasplein, tegen 15.00 uur)   wordt de mogelijkheid geboden in de Nicolaaskerk de speciale mis bij te wonen. Natuurlijk worden tevens weer volle horecaterrassen verwacht. Na de mis wordt de staak verder gesleept naar Het Goor en bij de enorme bult ‘paashout’ overeind gezet, terwijl dan de teerton in de top van de staak wordt vastgebonden. Een groot ceremonieel is daarna de verkoop van staak en teertonring. Om 20 .00 uur worden dan de teerton en daarmee tevens de houtberg aangestoken als het Denekampse paasvuur. Judas en Iskariot verwachten geen afgelasting in verband met de droogte. Voor hen zit de klus er dan op. Voor Huub helemaal, terwijl Sven zich kan inleven van de rol van Judas volgend jaar……  

Tekst: PBJ