Educatorium in Ootmarsum laat zien waar hele generaties mee opgroeiden

Jip en Janneke komen tot leven op bijzondere expositie over illustratrice Fiep Westendorp

Een expositie in het Educatorium in Ootmarsum over het werk en het leven van Fiep Westendorp maakt dit duidelijk. De officiële opening van deze bijzondere expositie in het schoolmuseum was afgelopen zaterdag en sindsdien kunnen bezoekers er terecht. Liefst een heel jaar lang want de expositie loopt tot en met 4 januari 2026.

Het werk en het leven van Fiep Westendorp en haar ‘kinderen’ als Jip en Janneke en Pluk van de Petteflet komen er tot leven.

Heel wat generaties groeiden op met de tekeningen van Fiep Westendorp. Die verschenen in kinderboeken als Jip en Janneke, Pluk en de Petteflet, Otje, Floddertje en noem ze maar op. Bestuurslid Lia Alting-De Korte is één van de vele vrijwilligers die zich inzet voor de expositie. Als oud-onderwijzeres en ouder heeft ze deze kinderboeken gelezen, voorgelezen en kent ze ze door en door.

Sinds zij met deze expositie bezig is, weet ze nog meer van het werk van Fiep Westendorp. "Weet je waar de naam Petteflet vandaan komt?”, vraagt ze terloops. Als het antwoord uitblijft, legt zij het uit. "Fiep tekende een huis met meerdere verdiepingen. Al die mannen die daarin woonden, hadden een pet op: de Petteflet dus."

Enthousiasme

Het enthousiasme van Lia Alting en al die andere vrijwilligers die al wekenlang bezig zijn met het inrichten van de expositie kent nauwelijks grenzen. Het hele Educatorium is voor deze expositie op de kop gezet, "maar dat hebben we er heel graag over.” De vrijwilligster weet het zeker: "Met Fiep Westendorp hebben we iets heel mooi­s en bijzonders in huis.”

En dat had het bestuur eigenlijk niet kunnen bevroeden toen in maart vorig jaar werd geopperd om naast de normale collectie ‘iets extra’s’ met het thema kinderboeken te gaan doen. "Daarbij kwam al gauw de naam van Fiep Westendorp bovendrijven”, blikt Lia Alting terug. "Iedereen in het bestuur en bij de vrijwilligers was razend enthousiast. En dat is zo gebleven. We worden hier blij van, dat zullen de bezoekers straks ook ervaren.”

Feest der herkenning

Lia Alting is de kartrekker van de werkgroep die de expositie heeft georganiseerd. De overige leden zijn: Lidy Groeneveld, Ingrid Vocks, Rosalien Krabbe en Harmke Kloosterziel. De verwachtingen zijn hoog gespannen. "We hopen dat met Fiep Westendorp ons jaarlijkse bezoekersaantal flink zal toenemen. En dat moet ook want sinds de corona is het bezoek wat afgenomen.” Het is ook de reden dat het Educatorium flink in de bus gaat blazen om bezoekers te trekken. Op de eerste plaats uit de regio maar de blik is ook op de rest van het land gericht.

"Het moet”, hoopt Lia Alting, "een feest van de herkenning worden voor jong en oud. Want wie is er niet groot geworden met de kinderboeken waarvoor Fiep Westendorp de tekeningen maakte? We richten ons dus vooral op gezinnen met kinderen. En het is natuurlijk ook een mooi doel voor een schoolreisje. Daar kun je een heel mooi uitje van maken voor kinderen.”

Om het extra aantrekkelijk te maken, krijgt de expositie ook een educatief tintje. "We betrekken de bibliotheek en basisscholen erbij in het kader van de leesbevordering. Kinderen worden op allerlei manieren geactiveerd en gestimuleerd. Dat maakt het voor hen extra boeiend. De expositie is voor alle leeftijden.”

Kinderen

Fiep Westendorp werd op 17 december 1916 geboren in Zaltbommel. Als kind tekende ze graag en goed en ze wist op haar twaalfde al dat ze illustratrice wilde worden. Na de oorlog verhuisde zij naar Amsterdam waar ze aan de slag ging bij Het Parool: ze maakte veel illustraties voor de Vrouwenpagina. "Zij trouwde bewust niet omdat ze dan haar werk als illustratrice had moeten opgeven. En dat wilde ze beslist niet. Ze beschouwde haar tekeningen als haar kinderen”, vertelt Lia Alting.

Toen er in 1952 een kinderhoekje moest worden gevuld op de Vrouwenpagina begon de samenwerking met Annie M.G. Schmidt; zij schreef elke week een verhaaltje over de buurkinderen Jip en Janneke. Fiep Westendorp maakte er de tekeningen bij, in silhouet. Zeer kenmerkend voor de stijl van tekenen van Fiep Westendorp. Lia Alting: "Een silhouet is een schaduwbeeld, je ziet alleen maar de omtrek, de contouren. De rest is opgevuld met zwart. Daarom zien we Jip en Janneke ook uitsluitend van de zijkant. Dat is nooit veranderd; hun karakters zijn altijd hetzelfde gebleven. Haar werk is tijdloos. Dat zegt alles over de kracht van het werk van Fiep.”

Zwarte stipjes

Een ander kenmerk is dat de neus van haar figuren altijd hoger zit dan de ogen. De ogen zijn twee zwarte stipjes en de neus is een boogje met daarin twee stipjes. De poezen Pim en Pom zijn ook bijzonder; hun hoofden zijn ovaal en de ogen en de neus staat op één lijn. Ze hebben geen bekje en hun neus is een rondje. Opvallend verder is het ontbreken van perspectief c.q. diepte in de tekeningen. Alles is eendimensionaal; daarom staat alles over boven elkaar getekend.

Bij alles is daar de liefde voor vogels. Of zoals Lia Alting zegt: "Vogels stonden voor Fiep       synoniem aan vrijheid. Dat was ook haar levensfilosofie: vrij zijn in doen en laten.”

In de filmzaal op de begane grond van het Educatorium is een aparte vitrine ingericht met persoonlijke spullen van Fiep Westendorp: haar bril, het tekenpen, haar tekenkistje, een reisdagboek, de witte ijzeren stoel waarop zij achter haar bureau zat en een klein vogeltje. "Dit vogeltje komt in bijna al haar werken voor. Dit is allemaal heel persoonlijk en brengt Fiep op de expositie heel dichtbij.”

Expositie

De expositie Fiep Westendorp in de natuur loopt tot en met 4 januari 2026. Het Educatorium is daartoe zeven dagen per week geopend. Er is een keur aan illustraties te zien van Fiep Westendorp, er is een sperutocht/kijkdoetoecht, een film over het leven van Fiep en een interview, er is een fotoplek met het wagentje van Puk van de Petteflet en er is zelfs een mini-expositie van items die door Fiep Westendorp speciaal voor de HEMA zijn uitgebracht.

Het museum is maandag geopend van 13.00 tot 17.00 uur, disndag tot en met vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur en zaterdag en zondag van 12.00 tot 16.00 uur. Voor scholen gelden gereduceerde toegangsprijzen.

Meer info: of bel 0541-293129.