Uitgaan & Cultuur
Expositie ’De vlag hangt al uit!!!’ geopend
ALMELO - “De vlag hangt al uit”, schreef een elfjarig Almelo’s meisje rond 4 april 1945 in haar dagboek en kon toen niet vermoeden dat dit 80 jaar later de titel zou worden van een expositie in het Stedelijk Museum Almelo. Een expositie die op 7 april geopend zou worden door staatssecretaris van Defensie Gijs Tuinman. ‘Zou worden’. “Maar”, liet museumvoorzitter Kees Blok bij zijn welkomstwoord weten “hij is nu bezig met het bouwen van een groot leger en laat Almelo even voor wat het is.” De honneurs werden nu waargenomen door wethouder Eugene van Mierlo.
Het uithangen van de vlag was enigszins voorbarig, want niet alle Duitsers waren al uit Almelo vertrokken. Er werd op verschillende locaties nog hevig gevochten en er vielen tot op het laatste moment nog meerdere slachtoffers. Kort daarna kon de inmiddels weer binnengehaalde vlag alsnog uit.
De expositie - die nog tot half augustus te bekijken is – toont een bonte verzameling van nazipropaganda en zaken die een link met de bezetting hebben. Met name de privécollectie van Sylvia Jannink levert een belangrijke bijdrage aan de expositie. Een onschuldige knijpkat (mechanische zaklamp), een brokstuk van de bommenwerper die in september 1944 neerstortte in de Hofkampstraat waarbij twaalf personen het leven lieten, een camera waarmee de Canadese opmars werd vastgelegd, een uniform en veel foto en diamateriaal.
De vrijheid van nu is destijds zwaar bevochten en Van Mierlo maakte duidelijk dat die dus niet vanzelfsprekend is. Ouderen weten dit in de regel wel, maar voor jonge mensen zou hij het zeer op prijs stellen als zij de expositie zouden bezoeken om met die historie kennis te maken.
Hoe zwaar die bevrijding in Almelo is bevochten kunnen de Canadese bevrijders uit die dagen onderschrijven. Enschede en Hengelo werden relatief eenvoudig van de bezetters bevrijd, maar in Almelo wierpen de Duitsers barricades op waar zwaar werd gevochten zoals langs het Twentekanaal tussen Wierden en Almelo en bij het Almelo-Nordhornkanaal ter hoogte van de Vriezenbrug. Overal in Almelo werden de bruggen opgeblazen om de opmars van de Canadezen te stuiten. Het leidde slechts tot enige vertraging zoals bij de Vriezenbrug waar de Duitsers twee Canadese tanks hadden uitgeschakeld.
“Mijn vader heeft van die bevrijding niets meegekregen”, vertelt Gerard Vloedbeld junior. “Mijn vader zat op de zolder van zijn ouderlijk huis ondergedoken, maar toen hij 5 april uit het zolderraam keek viel het hem op dat het vreemd stil was. Hij is toen naar beneden gekomen en is met zijn broer richting centrum gelopen. Bij de Vriezenbrug zagen ze de getroffen tanks. Uit nieuwsgierigheid zijn ze erop geklommen en zagen toen in de geschutskoepel het verbrande gezicht van een van twee dode Canadezen.”
Die twee Canadezen waren de Grenadier Guards Frank A. Williams en Milton R. Lewis. Terwijl hun kameraden naamloos verder trokken, bleven zij achter. Met naam en toenaam. Die zijn terug te vinden op een gedenkmonumenten aan de zijkant van het voormalige brugwachtershuis bij de brug. Het was op die plaats dat Van Mierlo’s wens al op 4 april in vervulling was gegaan, want bij de herdenking ter plaatse was – naast een aantal voertuigen uit die veertiger jaren – een grote groep jongeren aanwezig. Dat was tevens het geval tijdens de kranslegging bij de Anne Franckboom op de begraafplaats aan de Willem de Clercqstraat.
Van Mierlo verwees in zijn toespraak nog naar het lot van de Joodse gemeenschap in Almelo die op een enkeling na bijna compleet uitgeroeid is gedurende die oorlogsjaren.“De Namenmuur op de Joodse begraafplaats is indrukwekkend. Daar staan 250 namen op. Mannen, vrouwen, kinderen. Mensen zoals u en ik!"
Iedere stad heeft haar eigen verhaal over de oorlog en de bevrijding. Ook Almelo. De expositie toont slechts enkele facetten en het was een trotse voorzitter Theo van Rijmenam van de Historische Kring Stad en Ambt Almelo die tot slot de bezoekers een speciale gratis uitgave van hun kwartaalblad aanbood. Een special ‘80 jaar vrijheid’ waarin persoonlijke verhalen rond de bevrijding zijn opgenomen.
Peter van der Molen
