Honderd jaar Molkenboer in woord en beeld

Het was een helse klus alle brokjes en stukjes historie over de fabriek Molkenboer, in de vorm van foto´s en documenten bij elkaar te brengen. Wiggers duikelde zelfs in Zwitserland informatie op. Een samengesteld team van deskundigen toog met alle gegevens aan de slag om het tot de uitgave van een boek te brengen.

Het was Alberts echtgenote Lizzy Wiggers die de heren op het spoor zette. Na haar pensioen in 2009 zette Lizzy een kroon op haar studie met een scriptie (en later boek) over de vooruitstrevende fabrikante Hermanna Molkenboer-Trip, overgrootmoeder van Steven Molkenboer, die vrijdag in het JW Racerhuis het woord voerde eer hij het eerste exemplaar uitreikte aan burgemeester Patrick Welman. De in Domburg woonachtige Molkenboer: ´Onze familieleden, waarvan sommige zelf ook over interessant materiaal beschikten, hadden er ook oren naar. Zelf heb ik trouwens nooit in de fabriek gewerkt. Maar ik mocht van oom Willem wel eens de grote houten kar met fabriekspakketjes naar het station of postkantoor trekken.´

Als schrijver voor het boek trad Rijn van Welij aan. En zo besteedde Hans Lotgerink veel tijd aan het scannen van oude foto´s, ordende Johan Olde Keizer oude krantenberichten over Molkenboer en zorgde penningmeester van de Vereniging Historisch Oldenzaal (uitgever van het boek) Carlo ter Ellen voor sponsoren om de uitgave te financieren. Om maar enkele namen te noemen van de vele andere betrokkenen, die ook aanwezig waren bij de presentatie. In de zaal ook nazaten van andere Twentse textielbaronnen als die van Ter Kuile, Ledeboer en Zwartz. Zo gaven Koen ter Kuile en Philip Gelderman acte de presence.

Een ware puzzel
Het was de jonge textielondernemer Johannes Hermanus Molkenboer die in 1872 de calicotweverij van de in 1860 opgerichte        NV Oldenzaalsche Weverij kocht en zijn achternaam aan de bedrijfsnaam toevoegde.

Rijn van Welij: ´Het was een heel karwei om de in de loop der jaren 4000 verzamelde documenten op jaartal zetten. Een ware puzzel. Vooral het kiezen van foto´s was moeilijk. Er staan er 300 in het boek, en ik ben blij dat mij geen enkele belemmering werd opgelegd. Voor onze projectgroep was het een waar avontuur´, schetst hij, om er meteen aan toe te voegen dat het boek niet louter een familiekroniek is, maar een verhaal over het leven in de textielstad Oldenzaal. In de context van het werken in de fabriek van Molkenboer geeft Van Welij de lokale historie een gezicht.

Vrij op zaterdagmiddag
Met bloed zweet en tranen verdienden vele arbeiders hun brood met het werken in de fabriek. ´In de weverijen waar tientallen weefstoelen zóó helsch kletteren en ratelen dan men, vlak naast elkaar staande, mekaar nauwelijks kan beschreeuwen.´ Aldus een oud krantenbericht.

In goede tijden werd de arbeiders een vrije zaterdagmiddag gegund: ´In dezen vrije middag kunnen zij hun land bewerken. De uitbetaling der loonen geschiedt voortaan op woensdagavond in plaats van maandag.´ Dat meldt een bericht uit 1898.

Val van de schoorsteenpijp
De laatste herinnering aan de fabriek van Molkenboer is de val van de pijp op dinsdag 15 januari 1974.  Er zal geen oudere Oldenzaler zijn die zich dat niet herinnert. Scholen gaven hun leerlingen er zelfs vrij voor. Het maakte op iedereen diepe indruk. Met een sierlijke boog en een doffe dreun plofte de pijp neer. Een verdrietige dag voor de laatste fabrieksdirecteur Johan Molkenboer en zijn zijn neven Dolf en Herman. ´Ik heb het vanuit mijn huis aan de Emmastraat gezien. Ik kon er niet toe komen te gaan kijken,´ vertelt Johan destijds aan de Twentsche Courant.

Het boek ´Molkenboer in Oldenzaal. 100 jaar in woord en beeld´ is verkrijgbaar bij boekhandel Broekhuis.