Herinneringen van Louis Kamphuis aan WO II

Het verhaal over de doodgeschoten paarden uit de eerste hand

Het is logisch dat, als je meer wilt weten over gebeurtenissen welke zich in Geesteren tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben afgespeeld, je contact zoekt met de generatie die de oorlog zelf heeft meegemaakt. Een verhaal uit de eerste hand is immers doorgaans het meest betrouwbaar. Voor het verhaal over de gedode paarden, kwamen wij zoals aangegeven uit bij Louis Kamphuis aan de Kotkampsweg. Louis werd in 1934 geboren en groeide op aan de Kotkampsweg waar het verhaal van de paarden zich afspeelt.

Louis, toentertijd een jongen van 10 jaar, vertelt

“Het was voorjaar 1945, de oorlog liep op z’n eind. Op zekere dag zagen wij een aantal Duitse soldaten via de Denekamperweg voorbij komen. Zij zaten op platte wagens voortgetrokken door paarden. Het was op de kruising Kotkampsweg/ Kronkelbeekweg/Denekamperweg, toen zij plots vanuit de lucht door een geallieerd vliegtuig werden beschoten. De Duitse soldaten sprongen vliegensvlug van de wagens en zochten dekking in een sloot en achter een wal. Als door een wonder bleven zij ongedeerd. Toen de beschieting voorbij was, kwamen ze weer te voorschijn. Al snel kwamen mensen, hier uit de buurt, poolshoogte nemen. Zij zagen het afschuwelijke beeld van vier dode paarden die niet op de grond lagen maar in de spannen tegen elkaar aanhingen. Toen de beschieting plaatsvond, waren, wij kinderen, buiten aan het spelen. Wij vonden het natuurlijk allemaal reuze spannend en wilden, net als de volwassenen, meteen gaan kijken. Het mitrailleur geweld dat in de verte nog steeds hoorbaar was en de afwerende gebaren van de omstanders bij de dode paarden, bracht ons echter op andere gedachten. Wij zochten op de boerderij gauw een veilig heenkomen. De paarden werden afgevoerd en de platte wagens opgeruimd. Het ligt voor de hand dat de paarden naderhand verwerkt zijn. Tijdens de oorlog zijn ontzettend veel paarden door kogels om het leven gekomen. Gelukkig is bij de beschieting niemand uit de buurt gedood of gewond geraakt, want dat had ook zomaar kunnen gebeuren”, zo zegt Louis.

Een piloot land op het erf van Kotkaamp

Louis vervolgt: “Eind 1944, het kan ook begin 1945 zijn geweest, dat weet ik niet precies meer, kwam ergens bij ons in de buurt een Engels jachtvliegtuig neer. De piloot had kort daarvoor het vliegtuig al met de parachute verlaten. Hij kwam bij ons op het erf terecht en droeg een kogelwerend vest. Dat vest trok hij meteen uit en gooide het op de grond. Vervolgens maakte de piloot zich spoorslags uit de voeten. Het loodzware vest heeft jarenlang bij ons in de schuur gehangen.” (Noot van de schrijvers: Op woensdag 29 december 1944 stegen rond tien uur 's morgens vanaf de vliegbasis bij het reeds bevrijde Woensdrecht, twaalf jachtvliegtuigen van het type Supermarine Spitfire op. Ze waren van het Noorse no. 331 Squadron (Royal Norwegian Air Force, RNAF) en hadden de opdracht een gewapende verkenning uit te voeren boven Duits gebied, in de omgeving van Rheine. Drie van deze Spitfires van het type MK IX B kwamen die morgen neer in de gemeente Tubbergen. Dat gebeurde rond half twaalf. Van deze Spitfires, waarvan de piloten zich wisten te redden via hun parachute of een noodlanding, raakte één de grond aan de Hardenbergerweg, niet ver van de aan de Langemaatsweg gelegen boerderij van Flims. De tweede Spitfire stortte neer aan de Pottersweg te Manderveen, dicht bij de boerderij van Harmsen. De derde kwam neer aan de Agelerweg, ongeveer 500 meter ten zuiden van sluis 5 van het kanaal Almelo – Nordhorn). Het is welhaast zeker dat de piloot waarover Louis Kamphuis hiervoor vertelt, met zijn parachute uit één van deze drie vliegtuigen is gesprongen. Een geheime plek in het kippenhok Louis: “Net als op elk boerenerf in die tijd, stond ook op ons erf een kippenhok. In dit kippenhok was een geheime plek gecreëerd, waar mijn oudere broers zich schuil konden houden zodra er door de Duitsers, met hulp van landwachters, razzia’s werden gehouden. De bedoeling van een razzia was om jonge mannen op te pakken en hen vervolgens te werk te stellen in de Noordoostpolder of in Duitsland. Die geheime plek was op een heel slimme manier gemaakt. Binnen in het kippenhok was - enkele meters voor de achtermuur - over de gehele breedte en tot aan de nok, een extra ‘muur’ gemaakt van turf. Zodra er onraad dreigde, gingen mijn broers gauw via een vrijwel onzichtbare kleine deur aan de achterzijde van het kippenhok naar de geheime ruimte achter de turf. Er was daar plek voor zo’n zes personen. Mijn broers Gerard, Bernard, Jan en Hein hebben er, samen met enkele jonge mannen uit de buurt, meer dan eens gezeten.”

Hein van Moatgraats Dieks ontsnapt aan de Duitsers

Louis herinnert zich nog een razzia waarbij zijn neef Hein Lohuis (van Moatgraats Dieks) van de Langeveenseweg door de Duitsers werd gedwongen zijn paard voor de platte wagen te spannen. Louis: “Hein kon niet anders dan het bevel van de Duitsers opvolgen. Deze hadden vervoer nodig naar hun thuisland. Met de Duitsers op de platte wagen, ging het richting Duitsland. Toen, net over de grens nog voor het dorpje Getelo, een tussenstop werd gehouden en de Duitsers hem even alleen lieten, zag Hein zijn kans schoon. Hij zette het op een lopen richting de grens en verdween meteen in de bossen van het Streu. Na veel omwegen, want stel dat de Duitsers hem in het vizier zouden krijgen, keerde Hein uiteindelijk in de loop van de avond doodmoe maar behouden terug op de boerderij aan de Langeveenseweg.”

Het beste paard van Stams Jens wordt gevorderd

Louis: ”Het was april 1945. Jens Hulshof (Stams Jens) woonde toen aan de Denekamperweg. Dit is de plek waar thans de familie Huis in ’t Veld woont. Jens had een heel best paard waar ie heel zuinig op was en dat graasde in een weiland van de familie Haarhuis. Het paard liep daar niet toevallig! Het weiland lag vrijwel helemaal verscholen tussen de houtwallen en het bos in de omgeving van de Doevenweg/Langemaatsweg. Mensen kwamen daar nauwelijks langs, laat staan Duitse soldaten. Jens achtte zijn paard hier helemaal veilig. Alles wees er in april ’45 op dat de oorlog spoedig zou zijn afgelopen. Jens durfde het daarom wel aan om het paard weer in een weiland dichtbij zijn huis te laten grazen. Het dier liep daar nog maar enkele dagen toen de Duitsers er vanaf de Denekamperweg hun oog op lieten vallen. Meteen vorderden zij Jens zijn paard en ook diens platte wagen voor hun aftocht naar Duitsland. Jens was ontzettend kwaad op die ‘rotmoffen’ en was helemaal over de rooie. Zijn luide stem produceerde toen zo’n volume dat de gehele buurt vrijwel meteen op de hoogte was van het verlies van zijn beste paard.

Eieren voor de geallieerde soldaten

“Gedurende de laatste dagen van de oorlog, Geesteren was toen op 5 april 1945 al bevrijd, bivakkeerde een aantal Canadese soldaten bij ons in de buurt. In de houtwal aan de Denekamperweg kookten zij, met behulp van een spiritusbrander, hun potje. De meesten van hen waren eigenlijk nog jonge knapen. Ze waren reuze aardig. Wij kregen van hen sigaretten van het merk Imperial Club Virginia Cigarettes, verder ook sunlight zeep en af en toe een reep chocolade. Natuurlijk wilden wij ook graag wat aan hen teruggeven. Zij waren gek op eieren. Ik weet niet hoeveel eieren zij van ons hebben gekregen, maar het waren er heel wat. We stonden als kinderen, bij wijze van spreken, in het kippenhok achter elkaar in de rij te wachten totdat er weer een kip een ei had gelegd. Zodra er weer een ei gelegd was, renden wij er mee naar de geallieerde soldaten die daar menig uitsmijtertje van hebben gebakken”, zegt Louis lachend aan het einde van dit gesprek.